Amortisman Nedir?

Amortisman Nedir?

Amortisman Nedir?

Amortisman, bir varlığın (genellikle bir işletmenin sahip olduğu duran varlıkların) kullanımı veya zaman içinde aşınma, yıpranma, eskime gibi nedenlerle değer kaybını ifade eder. Muhasebe ve finans açısından amortisman, bu değer kaybının sistematik olarak belirli bir döneme dağıtılması işlemidir.

Amortismanın Amacı

1. Gerçek Maliyetlerin Belirlenmesi: Bir varlığın kullanım süresi boyunca yaratacağı maliyetleri doğru bir şekilde hesaplamak.
2. Vergi Avantajı: Varlıkların değer kaybı gider olarak yazılabilir ve bu sayede işletmenin ödeyeceği vergi miktarı azaltılabilir.
3. Doğru Finansal Raporlama: Varlığın gerçek değerini ve işletmenin mali durumunu daha net göstermek.

Amortismana Tabi Varlıklar

1. Taşınmazlar (Gayrimenkuller):
   • Binalar, arsalar (genellikle amortismana tabi değildir).
2. Taşınır Varlıklar:
   • Makine, ekipman, mobilya, araçlar.
3. Maddi Olmayan Duran Varlıklar:
   • Patentler, yazılımlar, marka hakları.
4. Doğal Kaynaklar:
   • Maden rezervleri gibi tükenen kaynaklar.

Amortisman Türleri

1. Maddi Amortisman:

   • Fiziksel varlıkların aşınma ve yıpranma nedeniyle değer kaybını ifade eder.
   • Örnek: Bir fabrikanın makine parkı yıllar içinde eskir ve değeri azalır.

2. Maddi Olmayan Amortisman:

   • Fikri mülkiyetler veya maddi olmayan duran varlıklar için geçerlidir.
   • Örnek: Bir yazılımın yıllar içinde teknolojik olarak eskimesi.

3. Finansal Amortisman:

   • Bir işletmenin borçlarını veya yatırımlarını ödemek için kullandığı yöntemdir.

Amortisman Yöntemleri

Amortisman hesaplama yöntemleri, varlığın maliyetini veya değer kaybını belirli bir döneme dağıtma biçimini ifade eder.

1. Doğrusal (Eşit Taksitli) Amortisman:

   • Her yıl eşit miktarda amortisman ayrılır.
   • Örnek: 100.000 TL değerinde, 10 yıl ömürlü bir makine için her yıl 10.000 TL amortisman gideri ayrılır.

2. Azalan Bakiyeler Yöntemi:

   • İlk yıllarda daha yüksek, sonraki yıllarda daha düşük amortisman gideri ayrılır.
   • Örnek: Teknolojik cihazlar gibi hızlı değer kaybeden varlıklar için uygundur.

3. Üretim Miktarı Yöntemi:

   • Varlığın kullanım süresi boyunca ürettiği birim miktara bağlı olarak amortisman ayrılır.
   • Örnek: Bir makinenin ürettiği ürün sayısına göre.

4. Performansa Dayalı Amortisman:

   • Kullanım sıklığına veya yoğunluğuna göre belirlenir.
   • Örnek: Araçların kullanım kilometresi üzerinden amortisman hesaplanması.

Gayrimenkul Sektöründe Amortisman

Gayrimenkul amortismanı, genellikle "geri dönüş süresi" anlamında kullanılır. Bu bağlamda, bir gayrimenkul yatırımının kira getirisiyle kendi maliyetini ne kadar sürede karşılayacağını ifade eder.

Amortisman Süresi Hesaplama (Kira Geri Dönüş Süresi):

• Formül:
  Amortisman Süresi (Yıl) = Gayrimenkulün Alış Fiyatı / Yıllık Kira Geliri
• Örnek:
  1.000.000 TL değerinde bir dairenin aylık kira getirisi 5.000 TL ise, yıllık kira geliri 60.000 TL olur.
  Amortisman süresi = 1.000.000 / 60.000 = 16,67 yıl

Bu hesaplama, yatırımın ne kadar sürede kendini amorti edeceğini gösterir.

Amortismanın Muhasebe ve Vergi Açıdan Önemi

1. Vergiden Düşülebilir Gider:
   • İşletmeler, amortisman giderlerini vergi matrahından düşebilir. Bu, daha düşük vergi ödemesi sağlar.
2. Finansal Tablo Düzenlemesi:
   • Varlıkların defter değerini belirler ve gerçek mali durumu yansıtır.
3. Yasal Zorunluluk:
   • Türkiye'de amortisman işlemleri Vergi Usul Kanunu (VUK) çerçevesinde düzenlenir.

Amortisman ile İlgili Önemli Kavramlar

1. Net Defter Değeri:
   • Bir varlığın satın alma maliyetinden ayrılan toplam amortismanın çıkarılması sonucu kalan değerdir.
2. Yeniden Değerleme:
   • Varlıkların değerinin piyasa koşullarına göre yeniden hesaplanmasıdır.
3. Hurda Değeri:
   • Varlığın kullanım ömrü sonunda kalan ekonomik değeri.

Amortismanın Avantajları

1. Maliyet Yönetimi:
   • Uzun vadeli varlık maliyetlerini daha kolay yönetmeyi sağlar.
2. Vergi Avantajı:
   • Amortisman gideri, işletmeler için vergi avantajı sunar.
3. Doğru Finansal Planlama:
   • Varlıkların gerçek maliyetini gösterir ve doğru bütçe yönetimini destekler.

Amortisman, hem muhasebe hem de finansal yönetim açısından işletmelerin ve yatırımcıların karar verme süreçlerinde kritik bir rol oynar.